Cứ vào dịp 16/3 hàng năm, ông Mike Boehm- cựu binh Mỹ lại bay nửa vòng trái đất để tấu khúc vĩ cầm dưới chân tượng đài Sơn Mỹ (Khu chứng tích Sơn Mỹ, xã Tịnh Khê, TP Quảng Ngãi), tưởng nhớ các nạn nhân trong vụ thảm sát năm xưa.
Nơi này, vào ngày 16/3/1968, chỉ trong vòng 4 giờ, quân viễn chinh Mỹ đã sát hại 504 thường dân vô tội của làng Sơn Mỹ; 247 ngôi nhà bị thiêu hủy, hàng ngàn gia súc gia cầm bị giết hại, lương thực mùa màng bị đốt sạch, phá sạch.
Thảm sát Sơn Mỹ (còn gọi là Mỹ Lai) trở thành vụ thảm sát lớn nhất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của Nhân dân Việt Nam, cũng là vụ thảm sát lớn nhất do quân đội Mỹ gây ra trong các cuộc chiến tranh xâm lược.
Năm nay, Quảng Ngãi tổ chức lễ tưởng niệm 57 năm thảm sát Sơn Mỹ (16/3/1968-16/3/2025). Thêm một lần nữa, tiếng vĩ cầm của ông Mike Boehm cất lên dưới chân tượng đài.
“Tôi kéo đàn để tưởng niệm các nạn nhân vụ thảm sát Sơn Mỹ. Đồng thời, mong tiếng đàn này góp phần xây dựng Sơn Mỹ phát triển, điểm đến của những người yêu chuộng hòa bình”- ông Mike Boehm xúc động.
Mike Boehm là cựu binh Mỹ, gia nhập sư đoàn bộ binh đóng quân ở Củ Chi (Sài Gòn) năm 1968. Vừa đặt chân đến Việt Nam, ông đã thấy sự ác liệt của chiến tranh khi quân giải phóng tấn công Sài Gòn trong chiến dịch Mậu Thân. Từ khi biết thông tin về thảm sát Mỹ Lai, ông luôn canh cánh trong lòng nỗi ám ảnh về nó.
Năm 1998, nhân tưởng niệm 30 năm vụ thảm sát, ông trở lại cùng hai người lính Mỹ đã giải cứu những phụ nữ và trẻ em trước họng súng của đồng đội. Tại đây, Mike đã chơi một bản nhạc nói về nỗi lòng của người phụ nữ đợi chồng trong cuộc nội chiến nước Mỹ hơn 200 năm trước bằng cây violin cũ kỹ. Từ đó đến nay, tiếng vĩ cầm của ông trở thành một phần trong lễ tưởng niệm ngày thảm sát mỗi năm.
Năm 1993, Mike Boehm chọn Quảng Ngãi là nơi để bắt đầu hành trình hóa giải nỗi đau chiến tranh. Từ đó đến nay, ông là Giám đốc điều hành của Tổ chức Madison Quakers, hỗ trợ giúp phụ nữ có vốn mua bò giống thoát nghèo, xây nhà tình thương và trao học bổng cho trẻ em.
“Tôi rất vui khi thấy người dân ở đây sống tốt hơn. Trong thời gian qua, tổ chức Madison Quakers đã giúp rất nhiều hoàn cảnh khó khăn, xây dựng trường học, công viên, nhà tình thương ở Sơn Mỹ nói riêng và Quảng Ngãi nói chung”- ông Mike Boehm bày tỏ.
Một cựu binh khác là ông Billy Kelly cũng gửi 504 bông hồng để tưởng niệm 504 người dân Sơn Mỹ. Cựu binh người Mỹ này từng đóng quân tại Đức Phổ (tỉnh Quảng Ngãi) vào những năm 1968-1969. Vụ thảm sát Sơn Mỹ khiến ông day dứt cả phần đời còn lại.
Ông Billy Kelly thường xuyên đến Việt Nam và dự lễ tưởng niệm 504 thường dân Sơn Mỹ. Những năm qua, vì lý do sức khỏe, không thể sang Việt Nam, ông gửi đến 504 bông hồng tưởng niệm những thường dân vô tội đã mất trong vụ thảm sát. Trong tấm thiệp gửi cùng luôn có dòng chữ: "Never forget" (Không bao giờ quên).
Ông Ronald L. Haeberle - phóng viên chiến trường của quân đội Mỹ, người chụp những bức ảnh thảm sát Sơn Mỹ - cũng trở lại Việt Nam viếng những người dân vô tội năm xưa nhân dịp lễ tưởng niệm.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, người dân Sơn Mỹ đã khép lại quá khứ để cùng hướng đến tương lai tươi đẹp, biến nỗi đau thành động lực, cùng nhau xây dựng quê hương, đất nước; đẩy mạnh vun đắp tình hữu nghị, vì hòa bình và sự tiến bộ của nhân loại.
Ngày nay, Khu chứng tích Sơn Mỹ trở thành di tích lịch sử, là điểm đến của hòa bình, thân thiện và vị tha, được người dân trong nước và quốc tế đặc biệt quan tâm.
“Tin tưởng và hy vọng rằng với truyền thống xã Tịnh Khê anh dũng, kiên cường, bất khuất trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cán bộ và nhân dân nơi đây sẽ đồng lòng, nhất trí vượt qua đau thương, khó khăn, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, xứng đáng với truyền thống của cha ông đi trước”- ông Nguyễn Văn Thành, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi bày tỏ.
