Hôm thứ Tư (ngày 4/12), Liên minh châu Âu (EU) đã lên tiếng chỉ trích Taliban sau khi các báo cáo cho biết lực lượng này ban hành lệnh cấm phụ nữ và trẻ em gái ở Afghanistan tham gia các khóa học y khoa, bao gồm điều dưỡng và hộ sinh. Quyết định mới nhất được cho là đã ảnh hưởng trực tiếp đến khoảng 17.000 nữ thực tập sinh, buộc nhiều học viện phải đóng cửa và ngừng đào tạo cho đến khi có thông báo mới.
Kể từ khi quay trở lại nắm quyền vào tháng 8/2021, Taliban đã ban hành nhiều lệnh cấm khắc nghiệt, bao gồm việc dừng giáo dục cho trẻ em gái từ lớp 6 trở lên, cấm phụ nữ vào đại học và hạn chế quyền tự do cơ bản của họ. Lệnh cấm mới nhất đối với giáo dục y khoa đã chấm dứt một trong những cơ hội học tập hiếm hoi còn lại cho phụ nữ tại Afghanistan.
Một sinh viên nữ hộ sinh 22 tuổi chia sẻ cô đã phải chuyển từ ngành luật sang học hộ sinh sau khi bị cấm học đại học. Giờ đây, cô lại một lần nữa mất đi cơ hội cuối cùng để theo đuổi ước mơ.
Phản ứng của EU và WHO
EU xem đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng các quyền cơ bản của con người, ảnh hưởng đến quyền tiếp cận giáo dục của phụ nữ Afghanistan. Khối kêu gọi Taliban lập tức hủy bỏ chính sách này.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng bày tỏ lo ngại sâu sắc, cho rằng lệnh cấm sẽ ảnh hưởng lớn đến khả năng cung cấp dịch vụ y tế trong nước.
“Những biện pháp này sẽ khiến tỷ lệ tử vong của mẹ và trẻ em gia tăng, đặc biệt ở các vùng xa xôi, do thiếu nhân viên y tế nữ có trình độ” - người phát ngôn của WHO, Margaret Harris, cho biết.
Afghanistan hiện có tỷ lệ tử vong sản phụ cao nhất thế giới, với 620 phụ nữ tử vong trên 100.000 ca sinh.
Một quan chức y tế cấp cao tại Afghanistan cảnh báo nếu lệnh cấm này có hiệu lực vĩnh viễn, hệ thống y tế của đất nước sẽ đối mặt với những thách thức không thể khắc phục.
“Không có nhân viên y tế nữ, tỷ lệ tử vong của mẹ và trẻ em sẽ gia tăng. Các tổ chức phi chính phủ đã và đang đối mặt với tình trạng thiếu nhân viên y tế nữ, giờ đây vấn đề sẽ trở nên nghiêm trọng hơn,” ông nói.
Không chỉ EU và WHO, siêu sao cricket người Afghanistan, Rashid Khan, cũng lên tiếng kêu gọi Taliban xem xét lại quyết định này. Ông nhấn mạnh giáo dục là cốt lõi của giáo lý Hồi giáo và cần được áp dụng cho cả nam giới và phụ nữ.
“Tình trạng thiếu bác sĩ và y tá nữ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chăm sóc sức khỏe của phụ nữ,” Khan nói.
Tuy nhiên, Taliban vẫn cho rằng các quyết định của họ phù hợp với luật Hồi giáo Sharia. Hibatullah Akhundzada, lãnh đạo tối cao của Taliban, từng cho biết phụ nữ Afghanistan luôn được đảm bảo cuộc sống thoải mái bất chấp hàng loạt lệnh cấm nhắm vào quyền tự do và giáo dục. Điều này đã vấp phải sự chỉ trích từ nhiều nhà chức trách tôn giáo và các chuyên gia quốc tế, những người cho rằng việc đàn áp phụ nữ không phù hợp với giáo lý Hồi giáo.
Hệ quả dài hạn
Việc Taliban tiếp tục hạn chế quyền giáo dục và lao động của phụ nữ không chỉ đẩy Afghanistan vào tình trạng khủng hoảng nhân đạo mà còn làm suy yếu khả năng phục hồi kinh tế và xã hội của đất nước. Các chuyên gia cảnh báo việc thiếu hụt nhân viên y tế nữ sẽ làm tăng gánh nặng y tế và khiến hàng triệu phụ nữ Afghanistan không được tiếp cận các dịch vụ cơ bản.
Trong khi đó, cộng đồng quốc tế vẫn duy trì áp lực, từ chối công nhận Taliban là chính quyền hợp pháp nếu các lệnh cấm này không được dỡ bỏ. Tuy nhiên, với những diễn biến gần đây, hy vọng về một sự thay đổi tích cực tại Afghanistan dường như ngày càng xa vời.
